در این مقاله از سلسله مقالات وبسایت سان نفیسی جولری به بررسی تاریخچه انگشتر از باستان تا به امروز می پردازیم.این موضوع آنجا توجه ما را بیشتر به خود جلب میکند که بدانیم با گذشت بیش از شش هزار سال از آغاز تمدن در بشریت استفاده از انگشتر تقریباً در همه فرهنگهای جهان رایج بوده است.استفاده از حلقه ها نه تنها برای تزیین و تجمل بلکه با اهداف متفاوتی مانند تایید اسناد، مهر کردن نامه ها و پیوند دو انسان مورد استفاده قرار گرفته است.انگشترها همچنین به عنوان نشانه ای از دوستی، احترام به مردگان، نمادی از ایمان و یا طلسمی برای محافظت در مقابل نیروهای اهریمنی و گاهی به عنوان سمبلی از قدرت و یا ثروت مورد استفاده قرار گرفته اند. به جرأت میتوان گفت که با مطالعه طرح ها و متریال مورد استفاده در انگشتر های هر دوره میتوان به بینشی عمیق و ارزشمند از فرهنگ و تحولات آن روزگار پی برد.
عناوین:
حلقه های باستانی و کلاسیک
شواهد باستانی حاکی از آن است که مصریان باستان حلقه هایی مزین به سنگ هایی مانند لاجورد، کریستال، فیروزه و آمیتیس که با رشتهای از طلا یا نقره بافته شده بود می پوشیدند.آنها اغلب در قسمت مسطح اسکاراب را با هیروگلیف های تزئینی و نمادهای محافظتی تزیین می کردند. هیروگلیف مصریها یکی از قدیمیترین روشهای نوشتن است. برخی از این نوشتهها به ۳ هزار سال پیش از میلاد برمی گردد.
عشق یکی دیگر از موضوعات محبوب برای الهام نقوش روی انگشتر بود.حلقه های ازدواج رومی تصویری از دو دست راست بود. در نمادگرایی رومی دست راست نمادی از خدای وفاداری است. نقوش دیگری که برای حلقه نامزدی استفاده می شد گره هرکول یا گره ازدواج بود. نمادی ساده از دو طناب درهم تنیده به معنای گره زدن و پیوند دو انسان.تصاویری که چهره دو عاشق را رودررو نشان می داد نیز به عنوان نماد در حلقه های ازدواج مورد استفاده قرار می گرفت.رومی ها بیشتر از حلقه به عنوان مُهر استفاده می کردند ثروت فراوان رومیان باعث شده بود که ماهر ترین هنرمندان برای حکاکی و ساخت انگشتر به آنجا جذب شوند. انگشترهای مُهر در حالی که پرتره صاحب انگشتر بر آن حک شده بود برای مهر و موم کردن اسناد رسمی استفاده می شد.این انگشترها برای اهداف تزئینی نیز استفاده می شدند. چهره های خدایان و فرمانروایان و شعرا و فیلسوفان از تصاویر محبوب دیگر برای حک بر روی انگشتر ها بود .
حلقه های قرون وسطی
انگشتر یکی از پر استفاده ترین قطعات زیورآلات در میان مردان و زنان قرون وسطی بوده است. در این دوره برخلاف گذشته که تنها استفاده از یک انگشتر در هر دست رایج بود افراد به استفاده از انگشترهای متعدد در تمامی انگشتان و در مفاصل مختلف روی آوردند و اغلب دستان مملو از تزیینات می شد.آنها با طناب یا روبانی حلقه ها را به دور بازو ها و یا گردن و یا به کلاه خود متصل میکردند.در اواسط دهه ۱۳۳۰ استفاده از انگشتر نمادی از جایگاه اجتماعی در اروپا بود. قوانینی وجود داشت که مشخص میکرد هر فرد اجازه پوشیدن چه نوع انگشتری را دارد. حلقه های طلا و نقره که با جواهرات گرانبها مزین شده بودند برای اشراف و طبقه مرفه و سایر فلزات از جمله آلیاژ مس و برنج طلا کاری شده برای افراد قشر متوسط و استفاده های روزمره رایج شد.حلقه های تزیینی غالباً رکاب ساده ای داشتند که با یک سنگ قیمتی تزیین شده بود .اکثر سنگ های قیمتی تا قرن پانزدهم تراش نخورده بودند.سنگهای تراش نخورده به سادگی هر چه تمام تر با چنگک های ساده در اطراف نگین فشرده می شد .
در دهه ۱۳۵۰ و پس از آن تا ۱۵۰۰ استفاده از حروف و نوشته ها بر روی انگشتر ها متداول شد.انگشترهای مُهر به طور گسترده در قرون وسطا را برای احراز هویت پیام ها و تایید اسناد تجاری و نامه های شخصی و به عنوان نشانهای برای تعیین اصناف مختلف و تجارت ها مورد استفاده قرار می گرفت.تزیینات و حکاکی های صنعتگران و هنرمندان و رومی و یونانی باستان باعث هرچه ارزشمند تر شدن و احیای این صنعت شد. قاب ها حلقه ها غالباً با نام صاحب آنها و یا عباراتی به زبانهای فرانسه و یا لاتین حکاکی میشد.
حلقه های دوران رنسانس
برخلاف سادگی نسبی در قرون وسطی،استادان و صنعتگران طلاساز در دوران رنسانس به سطوح بسیار بالایی در زمینه هنر و طراحی ارتقا پیدا کردند. در این دوران مجسمهسازان و نقاشان از جواهر سازی به عنوان بهترین محل برای کار با دقت و و جزئیات و حکاکی های پیچیده بود که بر روی جواهرات استفاده میکردند.تا جایی که یکی از بهترین نقاشان و مجسمه سازان آن دوران دوناتلو (به انگلیسی: Donatello) و بنونوتو چلینی ( Benvenuto Cellini) و بوتیچلی (Botticelli) همگی در ابتدا به عنوان طلا فروش و طلاساز آموزش دیده بودند. در این دوره بود که از محل نگین انگشترها که بیشتر از سنگ های رنگی مثل یاقوت یاقوت کبود و زمرد بودند؛بعنوان جایی برای نگهداری سم و یا حتی عطر استفاده میشد.در دوران رنسانس انگشترها با حروف خاص برای صنف های مختلف قابل شناسایی بود. استفاده از کمان و تیر و قلب از نقوش مورد استفاده برای نشان دادن عشق و دوستی و موضوعات این چنینی بودند.یکی دیگر از نقوش مورد استفاده از این دوره طرح گوزنی بود که گیاهی در حال خوردن گیاهی است. تصور میشد که این گیاه درمان کننده درد ها از جمله زخمهای ناشی از تیر عشق است. همچنین استفاده از نماد سگ به عنوان حیوان وفادار در میان عشاق آن روز مورد استفاده قرار گرفت.افراد از دست نوشته هایی کتیبه مانند نیز به عنوان نماد عشق و ازدواج استفاده میکردند. استفاده از نمادهای همچون اسکلت، جمجمه و شمایل کوپیدو که مشعل نماد زندگی را برعکس نگاه داشته بود در انگشترها استفاده میشد که نمادی از مرگ و یادآوری آن در میان مردم بوده است . حلقه هایی با نماد تابوت اسکلت و ساعت شنی و جمجمه یادآور مرگ و ماهیت زودگذر زندگی و لذات آن و نمادی اززندگی عادلانه و اخلاقی بودند.
انگشتر های قرن هفدهم
در این دوران سبک جواهرات و حلقه ها تغییرات بسیار قابل توجهی کرد. در این دوره طراحان تلاش کردنند تا اصلاحاتی در فرم جواهرات ایجاد کنند. در حالی که استفاده از ترکیب طلا و سنگهای زینتی رنگی در آن دوران رایج بود آنها توانستند از ترکیب بدیع الماس و نقره در انگشترها استفاده کنند و سنگ های کوچکتر در شکل های مختلفی من جمله ستاره، گل رز و صلیب در کنار آن مورد استفاده قرار گرفت. شیوع قحطی ها و جنگ باعث ماندگاری نقوش یادآور مرگ بر روی جواهرات و حتی حلقه های ازدواج بود. انواع مختلفی از حلقه ها با نماد جمجمهای میان دو دست و استخوان های جمجمه جمجمه و استخوان های متقاطع مورد استفاده قرار گرفت. در نیمه دوم قرن ۱۷حلقه های عزاداری که جزئیاتی مثل حرف اول نام فرد و یا تاریخ مرگ وی بر روی آن حک شده بود مورد استفاده قرار گرفت.این انگشترها که بیشتر حلقه ای از طلای ساده بودند که دورتادور آن نمادهای مرگ میناکاری شده بود و گاهی اوقات نیز طره ای از موی متوفی در داخل نگین قرار می گرفت.
حلقه های قرن هجدهم
حلقه های قرن هجدهم و د دوران گرجستان (بین سالهای ۱۷۱۴ تا ۱۸۳۰) اغلب دارای ترکیب زیبا و ظریفی از سنگهای رنگی بودند. بسیاری از آنها از دسته گل های زیبا با رنگ های روشن از سنگ های رنگی و یا با طرحی از روبان و پاپیون زیبا و حتی آلات موسیقی الهام گرفته بودند. در قرن هجدهم انگشتر ها بعلت تأثیرات نئوکلاسیک شکل متقارن به خود گرفتند. اشکالی شامل قابهای کشیده تر به شکل بیضی لوزی و هشت ضلعی .قابهای بزرگی که غالباً با استفاده از یک سنگ بزرگ که در دوطرف آن با الماس ها و یا مروارید های تراش خورده زیبا احاطه شده بود.
انگشترنقره الماس نشان عصرگرجستان
این دوره به عصر روشنگری و روشنفکری مرسوم است موضوعات مطرح مانند جزئیاتی از شهرهای باستانی، فرمانروایان موثر معاصر، قهرمانان نظامی و نویسندگان محبوب به عنوان نمادهایی برای انگشتر ها مورد استفاده قرار گرفتند. مرسوم ترین حالت این انگشترها شکل بیضی و یا دایره بود که در میان آن تصاویر فوق قرار میگرفت.
حلقه های عاشقانه:
نقوش انگشتر ها در دوران گرجستان (بین سالهای ۱۷۱۴ تا ۱۸۳۰) به سمت دوستی و پیوند وحلقه های گیمل رفت. سمبل قلب در این دوران یکی از پرکاربردترین سمبل ها بود.قفل و کلید، مشعل و قمری از دیگر المان های مشترک این حلقه ها بود.تصاویری از فرزندان و یا همسر و معشوقه در طرح های مختلفی که به روشهای مختلف در حلقه ها قرار می گرفت.حلقه های ازدواج این دوره از رینگ طلا و نقره ساده تا حلقه الماس متداول بود. غالباً از یک جفت حلقه نگهدارنده باریک الماس ، در دو طرف حلقه ازدواج استفاده می شد . در دهه 1800 ،الماس رایج ترین نگین برای حلقه نامزدی شد. همچنین مرسوم بود که مردان هم از انگشتر استفاده می کردند.
حلقه های یادبود:
یکی از رایجترین نوع جواهرات در آن دوران جواهراتی بود که در زمان عزاداری طبق وصیت نامه به منظور پیوند میان اعضای خانواده دوستان و آشنایان به آنها اهدا می شد. این حلقه ها در اواسط قرن ۱۸ دارای یک سنگ کریستال و یا سنگ قیمتی دیگر که به شکل کفن تابوت و نام و تاریخ فوت متوفی که بر روی طلا حکاکی شده، بود. زیر قالب قاب کریستالی تصاویری از جمجمه و استخوان های متقاطع بود. دراواخر قرن ۱۸ این نمادها پیچیده تر و تمثیلی تر بودند.استفاده از مروارید به عنوان نماداشک در این دوران متداول بود. موتیف هایی مانند ستون هایی شکسته از ویرانه های روم و یونان باستان، بید های گریان، تشییع جنازه و نهر هایی که نمادی از ابدیت هستند.استفاده از رنگ سفید در انگشترها نشان دهنده مرگ یک کودک یا فرد مجرد بود .
اگر مایلید در جریان ادامه تاریخچه تحولات انگشترها قرار بگیرید در مقاله بعد با ما همراه باشید .
منابع:
Becker, Vivienne. Antique and Twentieth Century Jewellery. Second Edition. Colchester, Essex:N.A.G. Press Ltd, 1987.
Bury, Shirley. Victoria & Albert Museum: An Introduction to Rings. Owing Mills, Maryland: Stemmer House. Publishers, Inc., 1984.
Campbell, Marian. Medieval Jewellery in Europe 1100-1500. London: V & A Publishing, 2009.
Dawes, Ginny Redington & Collings, Olivia. Georgian Jewellery 1714-1830. Woodbridge, Suffolk: Antique Collectors’ Club, 2007.
Edwards, Charles. The History and Poetry of Finger-Rings. New York. Redfield, 1855. LaVergne, TN. Kessinger Publishing’s Legacy Reprints, 2010.
Scarisbrick, Diana. Rings: jewelry of Power, Love and Loyalty. London: Thames & Hudson, Ltd., 2007.
Tait, Hugh, Editor. 7000 Years of Jewellery. London: British Museum Press, 1986.